Gamma Knife Nedir?

Gamma Knife, kafa içerisinde bulunan sorunlara odaklanmış bir tedavi yöntemi olup İsveçli bir beyin cerrahı tarafından geliştirilmiştir. Kafa içinde bulunan çeşitli hastalıkların yerini üç boyutlu bir sistemde bulup milimetrik olarak odaklanmış gamma ışınları ile hastalık yapan bölgenin tedavisini mümkün kılan gamma knife tedavisi gün geçtikçe popülerlik kazanmaktadır. Dünya’da çeşitli bölgelerde yapılsa da gamma knife tedavisinin son ve en güncel hali olan gamma knife icon modeli Türkiye’de, alanında yetkin uzmanlar tarafından yapılmaktadır. Gelişmiş sağlık sistemi ve yetişmiş uzmanların tecrübesinin yüksekliği bakımından Türkiye, gamma knife tedavisinin uygulanabileceği önemli ülkelerden birisidir.

İsveçli beyin cerrahı Prof. Dr. Lars leksell, gamma knife tedavisini geliştiren kişidir. 1968 yılında ilk kez tedavi amacı ile kullanılmaya başlanmıştır. Teknolojinin zamanla hız kesmeden ilerlemesi ile kafa içi görüntüleme yöntemleri gelişmiş ve gamma knife tedavisinin de gelişimine ve kullanım oranının artmasına katkıda bulunmaktadır. Dünya’da 354 farklı merkezde uygulanmakta olan gamma knife tedavisi sağlık sistemi üst düzey olan ülkelerde daha yoğun olarak bulunmaktadır. 2015 yılının verilerine göre yılda 77 bin hasta gamma knife ile tedavisi ile buluşmaktadır. Ve yıllar geçtikçe de tedavi yöntemine başvuran ve sonuç alan hasta sayısı katlanarak artmaktadır. Gamma knife tedavisi alanında günümüze kadar olan sürede 3000’i aşkın makale yayınlanmıştır. Bu makalelerin çok büyük bir çoğunluğu olumlu sonuç bildirmekte ve hepsi gerçek hasta bilgileri içermektedir.

Kafa içinde bulunan en önemli organ olan beyin vücudun yönetici konumundadır ve ufak ya da büyük her türlü zarardan korunmalıdır. Beyinde bulunan ve vücuttaki zararlı moleküllerden beyni çok büyük ölçüde koruyan kan-beyin bariyeri beynin en önemli savunma sistemleri arasındadır. Bu bariyer oldukça seçici bir yapıda olup beyin için hayatidir. Zararlı maddelerin geçişine çok büyük oranda izin vermeyen bu bariyer çoğu medikal ilacın da beynin alanına girmesine izin vermemektedir. Bazı durumlarda bu bariyerden geçen nadir ve tehlikeli yapılar yüzünden bazense beynin kendi içinde oluşan bir anormallik yüzünden beyinde çeşitli özelliklere sahip tümör olarak adlandırılan bazıları ölümcül bazıları ise yaşam ile bağdaşan kitleler oluşmaktadır.

Tümör adı verilen kitle, iyi huylu ya da kötü huylu olabilmektedir. İyi huylu tümörler yayılım göstermezler ve oluştukları bölgede kalırlar. Oluştukları bölgelerin özelliğine göre değişse de iyi huylu tümörlerin hastadan alınması nispeten kolaydır. Hatta bazı risk oluşturan durumlarda doktor takibinde tümör kısmi olarak alınıp bir kısmı hastada kalabilir ve hasta o halde taburcu edilir.

Kötü huylu tümörler ise yayılım gösterirler ve habis tümörler olarak adlandırılmaktadır. Kötü huylu tümörlerin en tehlikeli özelliği olan yayılım özelliği tümörün hastadan alınmasını veya tümörün ilerlemesinin durdurulmasını oldukça zorlaştırır. Oluştuğu yerden başlayıp vücudun çok farklı noktalarına sıçrayabilen bu tümörler hayatı oldukça ciddi bir şekilde tehdit etmektedir.

Tümörler ve Gamma Knife

İyi huylu tümörlerin ve daha önemli olarak kötü huylu tümörlerin temizlenmesinde lazer temelli teknolojilerin kullanılması gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Bu alanda çeşitli teknolojiler geliştiriliyor ve günümüzde en çok rağbet gören teknoloji de gamma knife tedavisi.

 Gamma knife, temel olarak onlarca kobalt merkezinden gelen ışınları nokta şeklinde belirlenmiş bir hedefe yönlendirir. Aslında her biri oldukça düşük enerjiye sahip bu ışınların onlarcası birleştiğinde hedef noktaya oldukça fazla miktarda enerji verilmiş olur. Bu tedavide temel amaç hastalık kaynağı olan hücrelerin genetik kodlarına hasar vererek çoğalmalarını ve zamanla yok olmalarını sağlamak, hızlı büyüme gösteren tümör odaklarının ve beyinde oluşan yumakların tamamen ortadan kaldırılması, yavaş büyüme gösteren tümör odaklarının büyümesinin durdurulmasıdır.

Gamma Knife Hangi Organların Tedavisinde Kullanılır?

Gamma knife tedavi yöntemi kafa içinde oluşan hastalıklar için tasarlanmıştır. Beyinde bulunan ve beynin çevresinde yer alan kemikler, damarlar, sinirler, göz ve göze yardımcı yapılar, hastalıklı bölgeye ait olan cilt bölgesi ve çevre bölgeye ait doku yapılarını düzeltmek amaçlanır. Arteriovenöz malformasyon yani beyin-damar yumağı, kavernomlar, vestibular schwannoma, hemangioblastom, meningiom ve kordoma adı verilen iyi huylu beyin tümörleri, habis beyin tümörlerinden olan metastazlar, üveal melanom, bazı glial tümörler, Parkinson.

Gamma Knife Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Tedavinin düzgün bir şekilde olması için hassas milimetrik ayarlamalar yapılması gerekir. Bunun için leksel strereotaktik çerçeve hastanın baş bölgesine tutturulur. Ağrının olmaması amacıyla lokal anestezi yapılır. Çocuk hastalarda bu işlemlere anestezi uzmanı eşlik eder. Gerektiğinde ise çocuk hasta uyutulur. Bu gibi durumlarda işleme bir anestezi uzmanı eşlik etmelidir. Bazı durumlarda hastalarda stereotaktik çerçeve kullanımı yerine maske ile tedavi uygulanır. Böylelikle tedavi günlere yayılmış halde yapılır. Bu sayede tümör çevresinde bulunan diğer yapıların korunması sağlanır.

Hastaya çerçeve takıldıktan sonra tümörün durumuna göre seçilen uygun görüntüleme yöntemi ile tümör görüntülenir. Son yıllarda bu tedaviye girecek olan hastaların hepsine MR yapılır. Eğer hastanın MR’a girmesi uygun bulunmazsa bilgisayarlı tomografi de tedavi sürecinde kullanılan bir yöntemdir.

Tümörün boyutları, konumu ve çok çok önemli olan komşulukları görüntüleme ve tespit yöntemleri ile açığa kavuşturulduktan sonra tedavinin doz belirleme aşamasına gelinir. Bu aşamada verilen tedavideki ışınların sadece istenilen sonucu vermesi açısından doz belirleme hayati bir önem taşır. Bu tedavi sürecinde komşu hassas yapılara hasar verilmemesi için komşu tümörlerde bloklama uygulaması kullanılır. Bu sayede ışınların farklı yönlerden sağlam dokulara gitmesi engellenir.

Tüm tedavi seyri planlandıktan sonra hasta, özel bir ünitedeki uygulama bölümüne alınır. Işın uygulanma süresi olan 15 dakika ila 1-2 saat süre sonunda hastanın tek seans için tedavi süreci tamamlanmış olur. Tedavi sürecinde ise herhangi bir sürpriz ile karşılaşılmaması için hastaya verilen dozla tümör arasındaki ilişki sürekli kontrol edilir.

Gamma knife tedavisi hastaların neredeyse tamamında tek seans halinde verilir ve hasta için yeterli olur. Sabahın erken saatlerinde işleme başlanır ve ışın tedavisinin ardından çoğunlukla hasta aynı gün içinde evine taburcu olmuş bir şekilde dönebilir. Hastanın tedavinin ardından günlük hayatına oldukça olağan bir seyirde dönmesi bu tedavi yaklaşımını diğer tümör-kitle tedavi yaklaşımlarından çok daha kullanışlı kılar. Ayrıca tedavinin bitmesinin ardından taburcu edilen hastanın şehirlerarası seyahat edebilmesi de gamma knife tedavi yöntemini diğer tedavi şekillerinin önüne geçirir.

Türkiye’de Gamma Knife

Türkiye, bulunduğu coğrafi bölgede ve tüm dünyada sağlık sisteminin gelişmişliği ve doktorlarının başarısı ile adından uzun süredir söz ettiren bir ülke. Dünya’da riskli ve yeni denenen birçok ameliyatın sonucunun başarılı olması Türk doktorlara ve Türk sağlık sistemine dünyada güvenin giderek artmasını sağlamaktadır.

Yüksek uzmanlık ve tecrübe gerektiren gamma knife tedavisi için de birçok farklı ülkeden tedaviyi almak isteyen insanlar Türkiye’deki hastanelere başvurmaktadır. Hızlıca ve sorunsuz bir şekilde planlanan tedavi yolu sonrasında kısa bir süre içinde tedaviye alınan hastalar, sorunları çözülmüş bir şekilde taburcu edilmektedir. Uzman doktorların alanında geliştirilmiş son teknoloji aletleri kullanarak uyguladığı gamma knife tedavisi Türkiye’de oldukça yüksek bir başarı oranına sahiptir. Hastalar tedavi ve doktorlardan emin bir şekilde Türkiye’deki hastanelere başvurabilmektedirler.